Lecanemab ilaç tedavisi Alzheimer hastalığının tedavilerinden biri olarak FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) tarafından resmi şekilde onaylandı.
Lecanemab nasıl etki gösterir?
Lecanemab beyinde biriken beta-amiloid adlı proteinleri hedefleyerek temizleyen bir tedavi yöntemidir. Tetkikler neticesinde özellikle beyinde yüksek oranda amiloid birikimi saptanan hastalarda kullanılmak üzere onaylanmıştır. Bu tedavi beyinde amiloid plaklarını hedef alır, amiloid fibrillerine bağlanarak beyinden temizlenmesini sağlayan amiloid karşıtı bir antikordur.
Lecanemab kimlerde etkilidir?
Leqembi adıyla onaylanan bu tedavi hafif bilişsel bozukluk (MCI) veya erken evre Alzheimer hastalığında beyinde beta-amiloid düzeylerini azaltarak bilişsel ve işlevsel gerilemeyi yavaşlatmayı amaçlar. Ancak bu kesin bir tedavi anlamına gelmemelidir, zira Alzheimer hastalığında kesin bir tedavi maalesef yoktur. Tüm amaç hastalığı yavaşlatmak üzerinedir.
Bu tedavi Alzheimer hastalığı olan kişilerin günlük yaşama katılabilmesi ve daha uzun süre bağımsız yaşayabilmelerine yardımcı olabilir. Tüm onaylanmış tedavi seçeneklerinin potansiyel faydalarını ve risklerini değerlendirmek, kişiye özel tedavi planı oluşturmak Alzheimer hastalığı ile mücadelede en önemli adımı oluşturmaktadır. Bu sayede hastaların en etkili ve en güvenli tedaviyi alması sağlanabilir.
Tedavi nasıl uygulanır?
Lecanemab (Leqembi®), damar içinden (İV) iki haftada bir uygulanan bir infüzyon tedavisidir. Uygulama yaklaşık 1 saat sürer.
Bu tedavi Alzheimer hastalığını iyileştirir mi?
Hayır, ancak erken evredeki hastalar için Alzheimer’ın temel biyolojisine müdahale eden ve hastalığın seyrini yavaşlatan ilk spesifik ilaç olarak onaylanmış bir tedavidir. Araştırmalar neticesinde bu tedavinin ilaç almayan gruba göre Alzheimer hastalığının kötüleşme hızında yavaşlama sağladığı görülmüştür. Araştırmalarda kısıtlı bir süre izlenen bu tedavinin hastalığın uzun vadede seyrinde neler sağlayacağı henüz bilinmiyor.
Bu ilacı kimler kullanabilir?
FDA, lecanemab’ın beyin amiloid PET tetkikinde yüksek beta-amiloid gözlenen erken Alzheimer hastaları için uygun olduğunu belirtiyor. Tedavi, beyinde beta-amiloid plaklarının birikimine kanıt gösteren hafif Alzheimer hastalığı yaşayan kişilerde incelenmiştir. Ancak bu tedavi, daha ileri evrelerdeki Alzheimer hastalarında denenmemiştir.
Bu anti-amiloid tedaviye başlamadan önce, doktorunuzun beyinde biriken beta-amiloid plaklarının varlığını ortaya koyması gerekmektedir. Çünkü bu tedavi beyinde birikmiş olan amiloid plakları hedef almaktadır. Tedaviye başlamadan önce amiloid plaklarını belirlemek için amiloid PET taraması veya lomber ponksiyon (BOS testleri) yapılması gereklidir.
Hekiminiz lecanemab tedavisine başlamadan önce manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taraması yapacak, amyloid ile ilişkili görüntüleme anormallikleri (ARIA) gibi ilacın yan etki riskini artırabilecek genetik bir risk faktörü taşıyıp taşımadığınızı değerlendirilecektir (ApoE ε4 gen taşıyıcıları). ARIA gelişme riskini anlamak için tedaviye başlamadan önce ApoE ε4 testi yapılması önerilir. Genetik risk pozitif olan kişilerde lecanemab tedavisinin etkinliği az olmakta yan etkiler ise yüksek oranda görülmektedir.
İlacın yan etkileri nelerdir?
Lecanemab ciddi alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. En sık bildirilen yan etkiler infüzyonla ilişkili iritasyon kızarıklık gibi reaksiyonlar, ateş ve grip benzeri tablo, amiloid ile ilişkili görüntüleme anormallikleri (ARIA) ve baş ağrısıdır. En tehlikeli bulduğumuz ise ARIA dediğimiz MR görüntülemelerinde saptanan bulgulardır (amiloid ilişkili görüntüleme sorunları; ödem ve küçük kanama odakları gibi).
Beyin ödemi, denge sorunlarına bağlı düşmeler, bilinç bulanıklığı, görme sorunları, bulantı, kusma, ishal, alerjik cilt bulguları görülebilir.
İlacın olası yan etkilerinden dolayı tedavi sırasında periyodik olarak beyin görüntülemeleri ile beyin ödemi ve küçük kanamaların varlığını takip etmek gerekiyor.
İlaç anaflaksi gibi ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilir, acil tıbbi müdahale gerektirir. İlacı aldıktan sonra öksürük, yutma güçlüğü, baş dönmesi, çarpıntı, döküntü, solunum sıkıntısı, yorgunluk güçsüzlük hissederseniz bir an önce hekiminize başvurun.
Yaygın yan etkiler
- Bel ağrısı
- Bulanık görme
- Göğüs sıkışması
- Baş dönmesi, sersemlik, bayılma hissi
- Ateş, döküntü
- İştahsızlık
- Kulak çınlaması
- Aşırı yorgunluk
Daha seyrek yan etkiler
- Öksürük, ses kısıklığı
- İdrara çıkmada güçlük
- Yutma güçlüğü
- Baş dönmesi
- Çarpıntı
- Cilt döküntüsü
Bu tedavi tüm demans hastalarında işe yarar mı?
Maalesef Alzheimer hastalığı dışında bu ilacın kullanım yeri yoktur. Alzheimer hastalığında da sadece erken evrede kullanıma uygun olup orta ve ileri evrede kullanım sonuçları bilinmemektedir.
Bu tedavinin maliyeti nedir?
Lecanemab ilacının yıllık Amerika’da maliyeti yaklaşık 26.500 dolar civarındadır. Tabii bu maliyet sadece ilaçla sınırlı kalmıyor. Sık aralıklarla tedavi öncesi ve takipler sırasında beyin görüntülemeleri, laboratuvar testleri de yapmak gerekiyor ve ek maliyete neden oluyor.
