Birçok insanın günlük yaşantısında sıklıkla karşılaştığı baş dönmesinin birçok farklı nedeni vardır ve ilk bakıştan baş dönmesinin neden olduğunu tespit etmek oldukça güçtür.
Yapılan birçok bilimsel araştırma sonucu baş dönmesine neden olan sebepler teker teker ortaya çıkarıldı. Vertigodan migrene, düşük kan basıncından strese kadar baş dönmesine neden olan birçok etken olduğu tespit edildi.
Baş dönmesinin nedenleri
Vertigo
Birçok kişi “vertigo” ve “baş dönmesi” terimlerini birbirinin yerine kullanır. Ancak vertigoda etraftaki nesneler ve bulunan ortam dönüyormuş gibi görünür, baş dönmesinde ise kişinin kendisi bir sersemlik ve denge kaybı yaşar. Vertigo, iç kulaktaki problemler nedeniyle oluşur. İç kulak kanallarında kalsiyum parçacıkları birikip beynin bilgileri yanlış okumasına neden olabilir. Ya da Ménière Hastalığı dediğimiz, kulak kanallarında sıvı birikimi durumu, kulaklarda çınlamaya ve vertigoya neden olabilir. İç kulak iltihaplamaları da vertigoya neden olur. Vertigonun sebebine göre, tedavide bazı baş boyun egzersizleri, antibiyotik, steroid ya da idrar söktürücü ilaçlar kullanılabilir.
Yol tutması
Çeşitli duyusal sistemler dengeyi kontrol etmek için yakından etkileşim halindedir. Bu sistemler, iç kulağı, gözleri, hareket ve basıncı algılayan kaslardaki ve eklemlerdeki alıcıların tümünü içerir. Araba, uçak veya tekne gibi bir araçta tekrarlanan hareket, iç kulağın yapılarını bozarak baş dönmesi, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Hamilelik, migren veya belirli ilaçların kullanımı, kişinin harekete karşı hassasiyetini artırır.
Migren
Migren, başın bir tarafında zonklama şeklinde ağrıya neden olabilen tekrarlayan başağrısıdır. Migren atakları döneminde, insanların % 30-50’si baş dönmesi de yaşamaktadır. Bazen, ağrı başlamadan önce baş dönmesi olur. Bu tür baş dönmesi atakları dakikalar ya da saatler sürebilir ve ışık ve gürültü duyarlılığı da eşlik edebilir.
Düşük kan basıncı
Kan basıncındaki ani düşüşler baş dönmesi hissine neden olabilir. Kan basıncının düşmesinde rol oynayabilecek pek çok faktör vardır. Bunlar:
– Ani harekete bağlı tansiyon düşüklüğü: Aniden ayağa kalktığınızda baş dönmesi hissederseniz, burada sorun otonom sinir sisteminin hareket değişikliklerine iyi bir şekilde uyum sağlayamamasıdır. Bunun en önemli nedeni böbrek üstü bezlerinizde yorgunluktur. Eğer böbrek üstü bezleriniz zayıfsa, yerinizden hızlıca kalktığınızda, oldukça dik merdivenleri aniden çıktığınızda baş dönmesi yaşarsınız. Böbrek üstü bezleriniz, sizin dış strese karşı adapte olmanızı sağlar. Hızlıca ayağa kalkmak, dik bir yokuşu tırmanmak gibi aktiviteler, küçük streslerdir; böbrek üstü bezlerinizin doğru hormonları salgılaması ve beyne daha yüksek basınçla kan iletmesi gerekir. Böbrek üstü bezleriniz yorgunsa, uzandığınız yerden ayağa kalktığınızda yerçekimi tersine kuvvetle beyne ulaşacak yüksek basınçlı kan gönderilmez ve baş dönmesine neden olur.
– Sıvı ve tuz eksikliği: Çok fazla spor yapmak, yaz günlerinde aşırı artan vücut ısısı, ishal, idrar söktürücü ilaçlar vb., gibi durumlar vücudunuzdan hem tuz hem de sıvı kaybedilmesine neden olur. Tuz, yani sodyum, vücut için olmazsa olmaz bir mineral olmasının yanısıra, sıvı tutulumunu da sağlar. Ne kadar su içerseniz için, tuz alımınız yeterli değilse, vücutta tutulmadan idrarla atılır. Her iki eksiklik de, düşük tansiyona ve baş dönmesine yol açar. Bu nedenle özellikle ileri yaştaki insanlara tamamen tuzu kısıtlamayın arada az biraz kaçırın diyoruz.
– İlaçlar: İdrar söktürücüler, yüksek tansiyon ilaçları ve antidepresanlar bir yan etki olarak düşük tansiyona neden olabilir.
Dolaşım bozukluğu
Kötü kan dolaşımı, kan hacminde azalmaya ve beyninize veya iç kulağınıza yetersiz kan akışına neden olabilir. Bu da baş dönmesine yol açar. Beyne düşük kan akışının bazı nedenleri arasında kan pıhtıları, tıkanmış damarlar, kalp yetmezliği ve düzensiz kalp atışı bulunur.
Kansızlık
Kansızlık vücudunuzdaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin sayısı çok düşük olduğunda ortaya çıkar. Kırmızı kan hücreleri vücudun tüm dokularına oksijen taşır, bu nedenle kansızlıkta kanınızdaki oksijen miktarı olması gerekenden daha düşüktür. Kansızlık baş dönmesi, yorgunluk, soluk cilt vb. birçok belirtiyle ortaya çıkar. Uygun diyet değişiklikleri yapmak ve demir takviyeleri almak, hafif demir eksikliği anemisi tedavisine yardımcı olabilir. Şiddetli demir eksikliği olan kişilerde kan nakli gerekebilir.
Düşük kan şekeri
Bu durum genellikle şeker hastalarında görülür. Ancak, insülin direnci günümüzde artık birçok insanda var ve sürekli yemek yenmediği sürece baş dönmesi, denge kaybı, halsizlik, başağrısı ve dikkat dağınıklığına neden oluyor. Ancak düşük kan şekerinin en önemli sebebi, çok fazla şeker ve karbonhidrat ağırlıklı beslenmektir. Bu beslenme tarzı, kan şekerinin çok hızlı yükselip çok hızlı düşmesine neden olur ve insülin direncine yol açar. Öğünlerinizde daha fazla sağlıklı yağ ve protein tüketerek, kan şekerinizin uzun süreli olarak normal seviyelerde kalmasını sağlayabilirsiniz.
Stres ve anksiyete
Stres ve anksiyete baş dönmesinin sık görülen belirtileridir. Uzun süreli veya kronik stres, depresyon, anksiyete; beyin, solunum ve kalp ve damar sistemlerini etkileyen hormonları serbest bırakır. Bu hormonlar kan damarlarını daraltır, kalp atış hızını artırır ve hızlı, sığ nefes almaya neden olur. Bu da baş dönmesine yol açabilir.
