Demans farklı türleri olan oldukça komplike bir hastalıktır. Beyinde çeşitli nörodejeneratif bozukluklara sebep olan ve hafıza, bilişsel işlev ve düşünme becerilerinin bozulmasını etkileyen demans yakınmalara ve beyinde oluşturduğu etkilere göre çeşitlere ayrılır:
Alzheimer Hastalığı
Demans vakalarının %60 ila 80’ini oluşturan Alzheimer hastalığı, yakınmaların başlamasından yaklaşık 9 yıl kadar önce beyin taramaları ile tespit edilebilen bir rahatsızlıktır. Özellikle ailede Alzheimer öyküsü var ise mutlaka Alzheimer tarama testlerini yaptırmanızı öneriyoruz. Alzheimer’ın genel belirtilerini sıralayacak olursak:
- Hafıza kaybı
- Sayılarla ilgili sorunlar
- Tanıdık görevleri yerine getirmede zorluk
- İşleri organize etmede sorunlar
- Talimatları takip etmede zorluk
- Bir şeyleri sürekli kaybetme
- Saat, tarih veya konumla ilgili kafa karışıklığı
- Görüleni yorumlamada güçlük
- Kelime veya sözlü ifade de zorlanma
- Karar vermede güçlükler
- Ruh halindeki veya kişilikte değişiklikler
Frontal Temporal Demans
Adından da anlaşılacağı gibi frontal ve temporal lobların işlevini etkileyen nörodejeneratif bir hastalıktır. Hem kısa hem uzun süreli hafızada etkilenme olur. Ön planda davranış bozukluğu ile seyrettiği için öncelikle psikiyatrik bir sorun gibi algılanabilir. Beynin düşünme, davranış ve hafızadan sorumlu olan bu önemli bölgelerinde kan akışının azalmasına ve düşük aktiviteye neden olur. Demans hastalarının %10-15’inin bu türe sahip olduğu tahmin ediliyor. Frontal-temporal demansı olan kişilerin, genellikle 50’li ve 60’lı yaşlarda bu hastalığı geliştirdiği görülüyor. Bazen bu tür demans gösterdiği belirtiler sebebiyle bipolar bozukluk ile karıştırılabiliyor. Fakat beyin taramalarında rahartsızlığın demans mı yoksa bipolar bozukluk mu olduğu net bir şekilde ayırt edilebiliyor.
Frontal- temporal demansın yaygın belirtileri:
- Uygunsuz davranışlar
- Artan dürtüsellik
- Dil veya konuşma ile ilgili sorunlar
- Hafıza kaybı
- Bilişsel zorluklar
- İlgisizlik
- Kişilik değişiklikleri
Alkole Bağlı Demans
Alkolün aşırı ve dengesiz kullanımı beyinde bir takım ciddi bozunmalara sebep olabilir. Alkol beynimiz için zehir etkisi oluşturur. Bu sebeple uzun süreli ve yoğun bir şekilde alkol tüketmek beynin işlevlerini bozarak hastalıklara karşı savunmasız kalmasına sebep olur.
Alkol kullanımı sonucu oluşan demansta yakınmalar:
- Denge sorunları
- Hafıza sorunları
- Yeni şeyler öğrenmede zorluk
- Sosyal problemler
- Motivasyon kaybı
- Halüsinasyonlar
- Konfabulasyon (bir şeyler uydurmak)
- Dil sorunları
- Huysuzluk
- Kişilik değişiklikleri
Vasküler Demans
Demans hastalarının neredeyse %10’u vasküler demansla mücadele ediyor. Bu demans türü beyindeki kan akışının kısıtlanması ile damarlarda oluşan tahribatın bir sonucu olarak oluşur.
Ve şu rahatsızlıkları beraberinde getirir:
- Yüksek tansiyon
- Ateroskleroz (damar sertleşmesi)
- Yüksek kolestorol
- Şeker hastalığı
- Obezite
- Serebral vasküler (kan damarı) hastalığı ve felç
- Lupus eritematoz
- Tedavi edilmeyen obstrüktif uyku apnesi
- Beyin enfeksiyonları
- Travmatik beyin hasarı
- Tedavi edilmeyen depresyon
- Sigara bağımlılığı
Vasküler demans yakınmaları, beynin hangi bölgelerinin hastalıktan en çok etkilendiğine bağlı olarak değişebilir ve aşağıdakilerden birkaçını içerebilir:
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Zayıf muhakeme ve planlama becerileri
- Karar vermede zorluk
- Hafıza sorunları
- Zayıf konsantrasyon
- Kelime bulmada zorluk
- Sosyal izolasyon
- Kontrol edilemeyen gülme veya ağlama
- Huzursuzluk veya ajitasyon
- Yürüme zorluğu
- İdrar kaçırma
Normal Basınçlı Hidrosefali
Beyinde anormal bir şekilde sıvı birikmesinden kaynaklanan bu hastalık ventriküllerin genişlemesine ve yürüme, mesane kontrolü ve bilişsel süreçlerle ilgili beyin bölgelerine baskı yapmasına neden olur ve genellikle Alzheimerda görülen yakınmaları taklit ederek kendini gizler. Erken teşhis ve tedavi edildiğinde beyin hasarına yol açmadan hasar önlenebilir.
Bu belirtilere örnek verecek olursak:
- Yürümekte zorluk
- Yavaşlayan hareketler
- Mesane kontrolünün kaybı
- Hafıza sorunları
- Karar verme ve planlama zorluğu
- Kişilik değişiklikleri
- Davranış sorunları
- İlgisizlik
Pseudodemans
Genellikle hastaların depresyon ve anksiyete gibi farklı sıkıntılarının olduğu fakat demansı taklit eden yakınmalar geliştirdikleri rahatsızlıklardır. Fakat bu hastalar genellikle demans hastaları değillerdir ve gerekli tarama ve tetkiklerle yakınmaların altında yatan asıl sebebi bulmak çok önemlidir çünkü altta yatan hastalık her ne ise erken evrede tedavi etmek en doğrusu olacaktır.
