Genç yaşta unutkanlığın nedenleri nelerdir?

Genç yaşta unutkanlık olarak da bilinen erken başlangıçlı demans, 65 yaşın altındaki kişilerde demans tablosunun görülmesi olarak açıklanabilir.

Genç yaşta unutkanlık neden olur?

Genç yaşta karşılaşılan unutkanlık durumu olarak da tarif edilen erken başlangıçlı demansın nedenleri ileri yaşlardaki nedenlerle ortaktır.

Genç yaşta unutkanlığın nedenleri nelerdir?

Genç yaşta unutkanlığın gelişimine katkıda bulunabilecek bazı özel durumlar var. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Genetik mutasyonlar

Bazı durumlarda, erken başlangıçlı demans, beynin işlevini etkileyen ve demans gelişme riskini artıran kalıtsal genetik mutasyonlardan kaynaklanabilir.

Erken başlangıçlı demans ile ilişkili en iyi bilinen genetik mutasyonlardan biri, amiloid öncü proteini (APP) kodlayan gendeki mutasyondur. Bu mutasyon, beyinde birikebilen ve Alzheimer hastalığının gelişmesine yol açabilen beta-amiloid proteininin aşırı üretimine yol açar. Erken başlangıçlı Alzheimer hastalığı ile ilişkili bir başka gen, beta-amiloid proteininin işlenmesinde yer alan presenilin 1 (PSEN1) genidir.

Alzheimer hastalığına ek olarak, diğer erken başlangıçlı bunama türleri de genetik mutasyonlardan kaynaklanabilir. Örneğin, frontotemporal demans (FTD), beynin frontal ve temporal loblarını etkileyen ve genellikle davranış ve kişilik değişiklikleriyle ilişkilendirilen bir demans türüdür. Bazı FTD vakalarına tau ve progranülin proteinlerini kodlayan genlerdeki mutasyonlar neden olur.

Kafa yaralanmaları

Travmatik beyin hasarı, demans gelişme riskini artırabilir. Araştırmalar, orta veya şiddetli hasar geçirmiş kişilerin, yaralanmayı takip eden ilk 10 yıl içinde demans gelişme riskinin arttığını göstermiştir. Demans gelişme riski yaralanmanın ciddiyeti, yaralanmanın meydana geldiği yaş ve ailede demans öyküsü gibi faktörlerin varlığına bağlıdır.

Enfeksiyonlar

Demans genellikle yaşlanma ile ilişkilendirilirken, enfeksiyonlardan ve diğer tıbbi durumlardan da kaynaklanabilir. Bazı enfeksiyonlar beyni doğrudan etkileyebilir ve demansa neden olabilir. Bir örnek, prion adı verilen bulaşıcı bir proteinin neden olduğu nadir ve ölümcül bir hastalık olan Creutzfeldt-Jakob hastalığıdır (CJD). CJD, hafıza kaybı, kafa karışıklığı ve davranış değişiklikleri dahil olmak üzere bilişsel işlevde hızlı bir düşüşe neden olur.

HIV (İnsan immün yetmezlik virüsü)

İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV), demans da dahil olmak üzere bir dizi bilişsel ve nörolojik semptomlara neden olabilir. HIV ile ilişkili nörobilişsel bozukluk (HAND) olarak bilinen bu durum, HIV’li kişilerin yaklaşık %50’sini etkiler.

Herpes simpleks virüsü

Nadir durumlarda, herpes simpleks virüsü, herpes ensefaliti olarak bilinen ciddi bir beyin iltihabına neden olabilir. Bu, kafa karışıklığı, hafıza kaybı ve kişilik değişiklikleri gibi demans benzeri semptomlara yol açabilir.

Sifiliz

Tedavi edilmezse, nörosifiliz adı verilen ve demansa yol açabilen bir duruma ve ayrıca nöbetler, denge ve koordinasyon güçlüğü gibi diğer nörolojik semptomlara neden olabilir.

Lyme hastalığı

Bazı durumlarda Lyme hastalığı, hafıza sorunları, konsantrasyon güçlüğü ve kafa karışıklığı dahil olmak üzere bilişsel bozukluğa neden olabilir.

Madde kötüye kullanımı

Alkol ve madde kullanımı beyne zarar verebilir ve demans gelişme riskini artırabilir. Alkol ve opioidler gibi bazı maddeler doğrudan beyin hücrelerine zarar verebilir ve bilişsel işlevi bozabilirken, metamfetamin ve kokain gibi diğer maddeler beyinde iltihaplanmaya ve demansa yol açabilecek diğer değişikliklere neden olabilir.

Alkol, demans gelişimine katkıda bulunabilecek maddelerden biridir. Alkol kullanımı beynin hafıza ve öğrenme için önemli bölgesi olan hipokampüse zarar verebilir ve ayrıca tiamin eksikliğinin neden olduğu bir tür demans olan Wernicke-Korsakoff sendromu gibi durumların gelişme riskini artırabilir.
Demans gelişimine katkıda bulunabilecek diğer maddeler arasında beyinde iltihaplanmaya neden olabilen, Lewy cisimcikli demans ve Parkinson hastalığı gelişme riskini artıran metamfetamin; ve beyindeki kan damarlarına zarar verebilen ve bilişsel bozukluğa yol açabilen kokain sayılabilir.