Hamilelikle birlikte görülen mide bulantısı, koku hassasiyeti ve ruh hali değişikliklerine eklenebilen bir diğer belirti de baş ağrılarıdır. Her hamilelikte görülmeyebilir, ama başağrısı özellikle gebeliğin ilk 3 ayında şiddetli şekilde yaşanılabilen bir durum. Asıl endişe verici soru ise bu baş ağrılarının anne adayı ve bebeklerin sağlığı için tehlikeli olup olmadığıdır.
Hamilelikte neden baş ağrısı olur?
Baş ağrısı genellikle hamileliğin ilk ve son üç ayında görülür. İlk üç aylık dönemde görülen baş ağrıları vücuttaki hormonal dalgalanmalardan ve kan hacmindeki artıştan kaynaklanır. Bu baş ağrıları, stres, uykusuzluk, düşük kan şekeri, vücudun susuz kalması, aşırı kafein tüketimi, kötü pozisyon veya göz bozuklukları ile daha da şiddetlenebilir.
Hamileliğin ilk üç ayında, anne adayları vücutlarında büyük bir değişim yaşar. Gebelikle birlikte yüksek seviyelerde östrojen hormonu salgılanır. Östrojen; sinir hücrelerinde ve beyin kan akışında değişikliklere neden olur ve baş ağrısını tetikler.
Öte yandan bebeğin beslenmesi ve gelişmesi için kan hacminde yaklaşık yüzde 50 oranında bir artış yaşanır. Bu artan kan hacminin damarlarda oluşturduğu basınçla da baş ağrıları oluşabilir. Bunun yanı sıra, gebelikte vücudunuz bebeğinizin büyümesi için ihtiyaç duyduğu her şeyi yapma amacıyla aşırı hızlanır. Tonlarca hormonu dışarı pompalar, bebeğe besin gönderir ve hatta başka bir organı- plasentayı oluşturur.
Su tüketimini artırın
Bu yüzden de hamile kadınların çok daha fazla suya ihtiyacı vardır, içmediğinizde vücudunuzun diğer kısımlarında gerginlik oluşur ve baş ağrılarını tetikler. Yine plasenta için üretilen ekstra hormonlar nedeniyle, gebelikte ani kan şekeri yükselme ve düşmeleri görülebilir. Kan şekeri düştüğünde, baş ağrılarını ve migreni tetikler. Bu yüzden anne adaylarına sık sık ve azar azar yemesini, ayrıca bol bol su içmesini öneriyoruz. Ek olarak, hamilelikte vücudun hemen her bölgesinde ödem dediğimiz sıvı toplanması yaşanır. Ödem burun ve sinüslerde tıkanıklıklara ve basınca neden olur, bu da baş ağrılarınızın artmasına katkıda bulunabilir. Bu ilk üç aylık dönemdeki baş ağrıları, hormonların dengelenmeye başlamasıyla birlikte ikinci üç aylık dönemde genellikle ortadan kaybolur.
Hamileliğin son üç aylık dönemdeki baş ağrıları ise, fazla kilo alımına ve kötü pozisyona bağlı ortaya çıkar. Büyüyen karnınızla birlikte ağırlığınızı boyun ve omuzlarınıza verirsiniz, uyuma pozisyonunuz bile değişir. Bu değişikliklerle başınızın arkasındaki sinirler uyarılır ve hem baş ağrısı oluşturur hem de kas spazmlarına neden olur. Bu dönemdeki baş ağrılarının diğer bir nedeni ise gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen preeklampsidir. Preeklampsinin diğer belirtileri arasında ödem, idrarda anormal miktarda protein atılması, bulanık görme, karın ağrısı ve karaciğer ile böbrek anormallikleri bulunur. Yüksek tansiyonu ve şiddetli baş ağrısı yakınması olan kişilerde preeklampsi gelişme olasılığı 17 kat artar.
Hamilelikte migren ağrıları
Hamilelikten önce migren baş ağrıları olan kişilerin yaklaşık yarısında hamilelikle birlikte ağrılar hafiflemekte ya da tümüyle kaybolmaktadır. Ancak tersi de olabilir. Hamilelikte daha da şiddetlenen migren ağrıları, artan kan basıncıyla birlikte preeklampsi ve diğer damarsal hastalık risklerini artırabilir. Eğer hamilelikle birlikte migren baş ağrılarınızda artış oluyorsa mutlaka hekiminizle bu durumu tartışarak alternatif çözümler arayın. Hamilelik sırasında bebekte doğumsal kusur riskini artıracağından mümkün olduğunca ilaç almayın. Ancak çeşitli sinirlerin doğrudan hedeflendiği girişimsel dediğimiz tedavileri gebelerde rahatlıkla kullanabiliyoruz.
Hamilelikte baş ağrısına karşı hangi önlemleri alabilirim?
- Artan vücut kan miktarı için dikkat edeceğiniz iki şey var: Tuz ve protein. Hekiminiz aksini önermediği sürece, hamileliğiniz sırasında tuz miktarınızı bir miktar azaltın. İşlenmiş yiyecekler veya fast food yerine, sağlıklı ve doğal beslenmelisiniz.
- Günde en az 8–10 bardak su içmeyi hedefleyin.
- Düşük kan şekeri, hamilelik sırasında baş ağrısını tetikleyebileceği için sık sık ve azar azar yemeye dikkat edin. Öğün atlamamaya çalışın.
- Yüzdeki şişkinliklerden dolayı tıkanan sinüsler baş ağrısına neden olduğunda, sıcak buhar banyosu en iyi yöntemdir. Buharın sinüslerinize iyice sızmasını sağlamak için başınıza büyük bir havlu örterek tuz veya karbonat eklediğiniz sıcak suyun buharını soluyun. Mevsimsel alerjileriniz varsa, organik biber, turunç ve çilek gibi yiyeceklerle C vitamini alımınızı güçlendirin.
- Sıcak ve soğuk duş alarak ya da ağrı bölgelerinize sıcak-soğuk kompress uygulayarak da baş ağrılarınızı hafifletebilirsiniz. Soğuk suyla alınan duş, gerginlik baş ağrısını hafifletir. Dönüşümlü olarak sıcak ve soğuk su ile duş almak da lenfatik sistemi güçlendirir ve baş ağrısına yardımcı olur. Sinüs baş ağrısında gözlerinizin ve burnunuzun etrafına sıcak kompres uygulayın. Gerilim baş ağrınız varsa, boynunuzun arkasına soğuk kompres uygulayın.
- Hamilelik sırasında, doğru beden sütyen giymeye dikkat edin. Çünkü doğru desteklenmeyen göğüsler de sırtınıza ve boynunuza büyük baskı uygular ve baş ağrısına neden olur.
- Yeterince dinlendiğinizden emin olun. Kaliteli uyku, baş ağrılarını ve migreni hafifletir.
- Kafein tüketimini, hamilelik sırasında kademeli olarak azaltın, aniden kesmeyin, ani kesilen kafein baş ağrılarınızı tetikleyebilir.
- Floresan aydınlatmaların bulunduğu ortamlardan ve fazla gürültülü mekanlardan uzak durun.
- Uygulayabileceğiniz bazı bitkisel yöntemler de vardır. Ancak bitkisel bir ilaç almadan önce muhakkak hekiminize danışın. Aşırı hormon yükü ile yorulan karaciğerinizi, doktorunuzun da onayını alarak karahindiba kökü çayı, limon suyu ve suyla seyreltilmiş elma sirkesi ile güçlendirebilirsiniz. Günde bir öğününüze havuç salatası ekleyin, çalışmalarda adet döneminde artan östrojenin neden olduğu baş ağrılarını hafiflettiği görülmüştür. Tıkalı sinüslerden kaynaklanan baş ağrılarına nane yağı yardımcı olabilir. Lavanta yağı da baş ağrılarını hafifletir ve daha kaliteli bir uyku sağlar.
- Bazı gıdalar kan basıncına etki ederek baş ağrılarını tetikleyebilmektedir. Çikolata, alkol, yoğurt, eski kaşar, yer fıstığı, taze mayalı ekmek, saklanmış etler, ekşi krema, kafein, monosodyum glutamat ve nitrat koruyucularını içeren gıdalar, aspartam yapay tatlandırıcılar bilinen baş ağrısı tetikleyici besinlerdendir. Hamilelik boyunca bu besinlerden uzak durmaya gayret gösterin.
Ne zaman doktora gitmeliyim?
- Ağrınız için bitkisel de dahil herhangi bir ilaç almadan önce,
- Ağrınız tüm çabalara rağmen geçmiyor hatta şiddetleniyorsa,
- Her zamankinden çok farklı bir ağrı yaşıyorsanız,
- Ağrınıza eşlik eden bulanık görme, ani kilo artışı, karın ağrısı, el ve yüzde şişme gibi yakınmalarınız varsa, muhakkak hekiminizle görüşün.
Bunlar hamileliğin ikinci veya üçüncü üç aylık döneminde gelişen preeklampsi belirtileri olabilir. Preeklampsi müdahale edilmediğinde, nöbetlere, komaya ve körlüğe kadar ilerleyebilir. Her iki durum da anne ve bebeğin sağlığı için tehlikelidir ve acilen tedavi edilmek zorundadır.
