Hapşırmak vücudunuzun burnunuzu temizlemek için kullandığı bir mekanizmadır. Toz, polen ve ya yabancı bir madde solunum yollarınıza giriş yaptığında burnunuz bundan rahatsızlık duyabilir, kaşınabilir. Böyle durumlarda vücudunuz burnunuzu temizlemek adına hapşırmanızı sağlayabilir.
Hapşırdığımızda vücutta neler olur?
Yabancı bir partikül burnumuza giriş yaptığında burnumuzda bulunan minik tüylerle ve ya burun girişinde bulunan hassas dokulu koku yolları ile etkileşebilir. Bu partiküller sigara dumanından, polenleşmeden, bakterilerden ve küften kaynaklanabilir. Burnunuzun hassas kısımları yabancı bir maddenin ilk etkisini hissettiğinde, beyninize elektrik sinyali gönderir. Bu sinyal beyninize burnunuzun kendini temizlemesi arındırması gerektiğini iletir. Ardından beyniniz vücudunuza hapşırma zamanının geldiğini anlatan bir sinyal gönderir ve vücudunuz kendisini yaklaşan kasılmaya hazırlar. Çoğu zaman gözler istemsiz kapatılır, dil damağınıza doğru hareket eder ve kaslar hapşırmak için kasılır. Bütün bu süreç sadece birkaç saniye içinde gerçekleşir. Hapşırmak aksırmak olarak da bilinir. Ve sizleri burnunuzdan mukus, su ve hava çıkışına çok ciddi bir itim gücü ile zorlar. Hapşırık bünyesinde birçok mikrop barındırabilir ve bu mikroplar grip gibi nezle gibi rahatsızlıkların bulaşına sebep olabilir.
Burun
Hapşırık, toz, kimyasal veya hafif bir dokunuşun trigeminal sinirin sinir uçlarını uyarması ile oluşur.
Gözler
Hapşırırken gözleri kapatmak vücudunuzun oluşturduğu doğal bir reflekstir. Şehir efsanelerinin aksine hapşırırken gözlerinizi açık tutmak gözlerinizin yuvalarından çıkmasına sebep olmaz. İnsanların % 35’i parlak ışığa maruz kalınca hapşırır. Bu durum fotik hapşırık refleksi veya güneş hapşırık refleksi olarak da bilinir.
Beyin
Sinyaller beyninizin lateral medullasındaki ‘hapşırma merkezine’ gider. Ve bu sinyaller kritik bir eşik değere ulaştıklarında, hapşırma refleksini tetikler.
Diyafram ve Nefes Borusu
Hapşırık refleksi, nefesin ani ve derin bir şekilde alımını sağlar. Ve artık o nefes alım noktasında hapşırık durdurulamaz ve kaçınılmazdır. Diyaframınız bu nefes alınımını ve gerekli basıncı oluşturmak için büzüşürken boğazınızın arkasındaki nefes borusu kapanır.
Ağız ve Burun
Diyaframın oluşturduğu basınç salındığında ağızdan ve burundan hava, mukus ve toz 160 km/h’ye varan bir hızla çıkar. Ve bu süreç sadece 150 milisaniye sürer.
Hapşırmak ayrıca vücudumuz için başka hayati roller de oynar. 2012’de Pensilvanya Üniversitesinde yürütülen bir araştırmada görev alan araştırmacılar hapşırmanın burun için bir kendini resetleme olduğunu keşfetmişler ve burun içindeki dokuyu hizalayan hücrelerin hapşırma ile yeniden başlatıldığını tespit etmişlerdir. Bir başka deyişle bir hapşırık bütün nazal çevreyi resetleyebiliyor. Araştırmacılar ayrıca hapşırığın bu resetleme etkisinin sinnüzit gibi kronik nazal rahatsızlıkları olan insanlarda aynı olmadığını tespit etmişler.
Tabi her hapşırığınız burnunuza yabancı bir cisim girişi ile olmaz, bazen kendinizi alışılmadık anlarda bir hapşırma etkisi içinde bulabilirsiniz.
Hastalandığımızda neden hapşırırız?
Alerjiler, grip, nezle, soğuk algınlığı, bunların hepsi burun akıntısına ve sinüs doluluğuna neden olabilir. Ve bu tip durumlarda vücut sürekli hapşırık oluşturarak burun içinde bulunan sıvılardan kurtulmaya çalışır.
Alerjilerimiz olduğunda neden hapşırırız?
Temizlik yaparken havalanan toz herkesi hapşırtabilir. Ama toza alerjiniz varsa çok çok daha fazla hapşırabilirsiniz. Bunun aynısı polen gibi birçok farklı alerji için de geçerli. Mesela polen vücuda girdiğinde vücut istilacı alerjenlere saldırmak için histamin salınımını arttırır. Histamin, alerjik bir reaksiyonu tetikler ve hapşırık, gözlerde sulanma, öksürük gibi semptomlara sebep olur.
Bazı insanlar neden birden çok kez hapşırır?
Araştırmacılar bazı insanların neden birden fazla kez hapşırdığı konusunda kesin bir bilgiye sahip değil fakat bu durum sizin hali hazırda kronik bir nazal hastalığa sahip olduğunuza bir işaret olabiliyor.
