1980-2000 yılları arasında doğan, tüm teknolojik gelişmelere ivme kazandıran, çok hızlı, farklı düşünen bir kuşak dünyada pek çok şeyi değiştirdi. Ancak araştırmalar gösteriyor ki tüm bunları yaparken bir şeyi ihmal etti: Kendisini. Y kuşağı da denilen bu kuşakta doğanlarda ‘işkolik’ olma durumu oldukça fazla. Bahsettiğimiz şey sıradan bir ‘çok çalışma’ durumu değil, bir sürü hastalığı da çağıran bir sorun. Aşağıdaki stres testinde 7 sorudan 4’üne ‘sık sık’ ya da ‘her zaman’ diye yanıt verirseniz işkolik kategorisinde olabilirsiniz. Çözüm ise bilinçaltına inmekten geçiyor…
İşkolik insanların çalışkan insanlardan en önemli farkı işe aşırı bağımlılık hissetmeleri, iş yapmadıkları zaman rahatsız olmaları… İşkolikler iş yokluğunda anksiyete yaşıyor, etrafındakilerle çatışmaya giriyor. Ödül bağımlılığı ise tıpkı uyuşturucu madde gibi beyinde dopamin maddesinin salgılanmasını sağlıyor ve bu da durumu tetikleyerek kişiyi daha kötü bir hale getiriyor.
PEKİ, İŞKOLİK OLMA DURUMU EN ÇOK KİMLERİ ETKİLİYOR?
Birincisi Y kuşağının düşünce yapısı buna çok yatkın. Tatil yapma, izin kullanma bu kuşağın kendilerini suçlu hissetmesine neden oluyor ve şu düşünce kalıplarına sıkışıp kalıyorlar:
- “Ben yokken şirketimde başka kimse bu işi yapamaz”
- “Şirketime ve mesleğime tam bir bağlılık göstermek istiyorum”
- “Başkalarının ikame edilebileceğimi düşünmelerini istemiyorum”
- “Ücretli iznimi kullandığım için kendimi suçlu hissediyorum”
KADINLAR VE MÜKEMMELİYETÇİLER RİSK ALTINDA
İkinci etkilenen grup ise kadınlar ve mükemmeliyetçiler. Bir araştırmaya göre; haftada 45 saatten fazla çalışan kadınlarda diyabet riski oldukça fazla. Ancak aynı oranda çalışan erkeklerde risk yükselmiyor. İşyerinde cinsiyetçilik ve kariyer baskısının yanı sıra ailevi sorumluluklarının da daha fazla olması, ev işlerini fiilen gerçekleştirmese dahi sorumluluğunun kadınların üzerinde olması fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarına yol açıyor. Bu durum ilişkiler için de pek iyi değil. Eşlerden birinin işkolik olduğu iki evlilikten biri boşanmayla sonuçlanıyor.
İŞ STRESİ VÜCUDA NASIL ZARAR VERİYOR?
Peki, işkolik olmak sağlığınıza nasıl zarar veriyor? Harvard Üniversitesi’ndeki araştırmacılara göre; yaptığı işi sevenler bu sınıfa girmekten kurtuluyor. İşkolikler, uykusuzluk, mide problemi, baş ağrısı, metabolik sendrom riski, tükenmişlik sendromu ve depresif ruh hali gibi sorunlar yaşıyor. İşkolik olmanın vücutta yarattığı stresle başa çıkmak için vücut harekete geçiyor ve bazı sistemleri aktive ediyor. Kortizol hormonu salgılanmaya başlarken kanda iltihaplanmayı gösteren sitokin miktarı yükseliyor. Bu stres kısa süreli olduğunda vücut bunu tolere edebiliyor ancak kronik stres, kalp damar hastalıkları ve diyabet riskini artırıyor.
İŞKOLİK OLUP OLMADIĞINIZI ANLAMAK İÇİN BU TESTİ CEVAPLAYIN!
Bergen Üniversitesi araştırmacıları, 25 farklı sektörden 12 binden fazla kişiyle gerçekleştirdikleri bir çalışma sayesinde, Bergen İş Bağımlılığı Ölçeğini geliştirdi.
Yedi temel unsuru baz alan bu ölçeğe, (1) Asla, (2) Nadiren, (3) Bazen, (4) Genellikle ve (5) Her zaman, gibi vereceğiniz cevaplarla, işkolik olup olmadığınızı anlayabilirsiniz. Dikkat edin, bu yedi ifadenin en az dördüne “sık sık” veya “her zaman” cevabını vermek, iş bağımlılığınız olduğunu gösteriyor.
- İşin için nasıl daha fazla zaman yaratabileceğine dair düşündüğün oluyor mu?
- İş yerinde planladığından daha fazla zaman geçirdiğin oluyor mu?
- Suçluluk, anksiyete, çaresizlik ve depresyon gibi hisleri azaltmak için çalıştığın oluyor mu?
- Çevrendekilerin daha az çalışman gerektiğini söylemesine rağmen onlara kulak asmadığın oluyor mu?
- İş yapman herhangi bir nedenle engellendiğinde kendini stres altında hissediyor musun?
- İş yüzünden hobilerini, boş zaman etkinliklerini veya fiziksel egzersizleri ikinci plana atıyor musun?
- Sağlığını olumsuz etkileyecek kadar çok çalışıyor musun?
NELER YAPILABİLİR?
Bütün bu etkileri okumak sizi hala pratikte işkolik olmaktan vazgeçirmediyse bazı seçenekler var.
Öncelikle hiçbir kariyer, para veya kazanç sizi seven insanların hayatınıza kattığı değeri katmaz. Sağlığınızı kaybettikten sonra pişmanlığın hiçbir şeye yaramadığını bilin.
- Kendiniz için zaman ayırın. Buna, her gece 15 ila 30 dakika kitap okuyarak, spor ya da meditasyon yaparak başlayabilirsiniz.
- Neden bu kadar çok çalıştığınızı düşünün. Bu davranışa neden olan duyguyu bulmaya çalışın. Davranışı değiştirmek için arkadaşlar ve aileden yardım isteyin. Mesela haftada 1 gün arkadaşlarınızdan sizi dışarı çıkarması için zorlamalarını isteyin.
- Davranış kalıplarını değiştirmek bazen zor olabilir. Bunun için yukarda bahsettiğim gibi önce duyguyu bulmak gereklidir. Bir psikolog ya da psikiyatri uzmanından yardım alın.
- İş bağımlılığının nedenlerinden biri de dopamin salgısının yarattığı bağımlılıktır yani fizyolojik bir boyutu da var. Spor yapmak da beyinde dopamin salgılanmasını sağlar. Bu nedenle sporu işin yerine koymaya çalışın. Kendi özsaygınızı artırmak için alternatif bulun.
