Küme başağrısı, baş ve yüz ağrıları içinde en şiddetli ve dayanılmaz olanıdır. Önceki bilgilerimize göre sıklıkla erkeklerde (10 erkek, 1 kadın oranı) görülür diye düşünüyorduk. Ancak son yollarda pratik bilgilerimizin artması ile artık kadınlarda da aslında daha sık (5 erkek, 1 kadın oranı) olduğunu biliyoruz.
Küme başağrısı nedir?
Küme başağrısı, ismi ile çok benzeyen özellikler taşır, kümeler halinde gelir. En sık bahar aylarında karşımıza çıkar. Örneğin sonbahar aylarında aniden başlayabilir ve başlayınca en az 15 gün ortalama 7-8 hafta sürebilir. Bu duruma epizodik geçici küme atakları diyoruz.
Bazı şiddetli hastalarda ise çok daha uzun sürebilir veya kümeler halinde değil süreklilik kazanır. Bu duruma da kronik-uzamış küme atakları denir.
Küme başağrısı, uyku ritmi ile de çok ilişkilidir. Hatta melatonin uyku hormonunun bu ağrılarla bağlantılı olabileceği düşünülerek bu hastaların tedavisinde melatonin hormonu da kullanabiliyoruz.
Hasta, uykuya daldıktan yaklaşık 1-2 saat sonra yani uykunun ilk döneminde aniden başağrısı ile uyanır. Bu, o kadar şiddetli bir ağrıdır ki “doğum ağrısı şiddeti” ile eşdeğer kabul edilir. Bazen hastalar bu ağrı nedeniyle “Migrenim mi var?” diye düşünebilirler. Çünkü ağrı az da olsa gündüzleri de görülebilir. Ama bu ağrı migrenden çok farklı özellikler taşır.
İlk söyleyebileceğim fark; migren ağrısı sırasında karanlık bir odada yatmak isteriz ama küme ağrısı sırasında yatmak mümkün değildir. Ağrı o kadar şiddetlidir ki sizi yatırmaz, yatıyorsanız dahi mutlaka yataktan kaldırır. Odada bir köşeden diğer köşeye gezinirsiniz, yerinizde duramazsınız. Hatta bazı hastalarım “Ağrının şiddetinden başımı duvara vurmak istiyorum.” Derler.
Küme başağrısının belirtileri
Küme başağrısında ağrı hep aynı tarafta ve göz etrafındadır. Bu da yine bu ağrıyı migrenden ayırır. Çünkü migren ağrıları sağ-sol değişkenlik gösterebiliyor. Küme ağrısı ise göz etrafında sanki gözü oyuyormuş, çıkarıyorlarmış hissi veren bir ağrıdır.
Ağrı sırasında ağrının olduğu tarafta gözde mutlaka kızarma, kanlanma ve yaşarma olur. Bazen burun akıntısı, yüzde terleme ve kızarma da görülebilir.
Küme başağrısı atağı en az 15 dakika sürer, en fazla 3 saate kadar uzayabilir. Pratikte genellikle 45 dakika kadar sürer. Ama sıkıntı şudur ki, ağrı geçse bile aynı gün içinde tekrarlayabilir.
Küme başağrısı ile migren arasındaki farklar
Başağrınızı daha net tanıyabilmeniz için küme başağrısı ile migren arasındaki farkları özetleyelim:
| Küme başağrısı | Migren | |
| Ağrı zamanı | Sıklıkla gece uykuda | Sıklıkla gündüz |
| Ağrı şiddeti (10 puan üzerinden) | 9-10 | 7-8 |
| Ağrıyı azaltan | Kalkıp gezinmek | Uyumaya çalışmak |
| Ağrı yeri | Hep aynı taraf göz etrafında | Sağ veya sol baş yarımında |
| Ağrı kesicilere cevap | Cevap vermez | Cevap verir |
Küme başağrısı tedavisi
Küme başağrısında tedavi kolay değildir, Klasik ağrı kesicilere cevap vermez. Tripton dediğimiz spesifik migren ağrı kesicilerine bazen küme başağrısı da cevap verebilir ama en iyi tedavi, ataklar sırasında % 100 saf oksijen solumaktır. Ancak oksijen tedavisi çok akla gelmediği için acil servislerde bu hastalar ağrıları nedeniyle çok zorluklar çekebilmektedir.
Küme başağrısında temel amacımız ağrıların gelmesini önlemek olmalıdır. Bu nedenle hastalarda geçici süre (1-3 ay) ilaç tedavisi verebileceğimiz gibi ağrıya neden olan sinirin ağrı uyarısını ortadan kaldıracak sinire yönelik pratik girişimsel tedaviler de yapabilmekteyiz.
Küme başağrısına sahip kişiler sıklıkla mükemmeliyetçi, düzenli ve kuralcı kişilerdir. Yaşamlarında bu açıdan yaşayacakları sorunlar ağrı ataklarını ortaya çıkaracaktır. Bu açıdan bu hastaların mutlaka ağrı psikologları ile değerlendirilmesi gerekmektedir.
