Migren hastalarının merakla beklediği aşı artık dünyada piyasada… Peki migren aşısı nedir, gerçekten aşı mıdır? Migrene nasıl etki eder? Yan etkileri var mı? Migren aşısının fiyatı ne kadar? Ülkemizde neden hala migren aşısı yok? İşte migren aşısı hakkında merak edilen her şey.
Türkiye’nin de keşfedilme aşamasında içinde yer aldığı yepyeni bir migren tedavisi Eylül 2017 tarihinde Dünya Başağrısı Kongresi’nde “başarılı” sonuçları ile duyuruldu.
2001 yılından bu yana araştırılan bu tedavi, son hali ile dört ilaç firması tarafından sonuçlandırılma aşamasına geldi. Migren ile uğraşan tüm hekimler ve migren hastaları için heyecan verici bu haber konusunda bazı bilgileri ve merak edilenleri sizlerle paylaşmak isterim.
Migren ağrısı nasıl meydana gelir?
Migren ağrılarının başlamasında birtakım olaylar zinciri rol oynuyor. Genellikle ağrıları tetikleyen bir neden vardır. Aileden gelen genetik yatkınlık, uyku sorunu, beslenme sorunu, fiziksel yorgunluk ve stres, migrenli kişileri hassas hale getirir. Tetikleyiciler ön plana çıktığında beyin ağrı merkezlerine uyarı gider. Ağrı merkezi ilk adımda sinir uyarısı ortaya çıkarır ve beyin bu yanlış uyarı ile savaşmak için iltihap maddeleri (bunlar anladığımız anlamda iltihap maddeleri değildir, yani ortada bir iltihap yoktur vücudun yanlış sinyali vardır) ortaya çıkartır. Bu maddeler damarlarda genişleme yapar ve genişleyen damarlar beyin dokusuna baskı yaparak ağrıya yol açar.
Klasik migren ilaçları
Bugüne kadar migren için kullandığımız tedaviler migren dışı başka hastalıklarda kullanılan ancak tesadüfen migrene iyi geldiği ortaya koyulmuş tedavilerdi. Epilepsi ilaçları, depresyon ilaçları, kalp ilaçları gibi… Maalesef bugüne değin migren için spesifik olarak keşfedilmiş bir tedavi yoktu. Migren aşısı bu açıdan çok ilgi gördü, dikkat çekti. Çünkü migren için keşfedilmiş ilk spesifik tedavi idi. Aslında migren aşısı ağrı atağı sırasında ortaya çıkan CGRP dediğimiz antijen maddeye karşı geliştirilmiş monoklonal antikor dediğimiz bir tedavi.
Migren aşısı nedir?
Migren aşısı-monoklonal antikor, migren ilk tetiklenip henüz iltihap maddeleri ortaya çıkmadan hemen önce, en önemli iltihap maddesi sayılan CGRP maddesinin çalışmasını durdurarak migren atağının başlamasını önler veya atak sırasında ağrıyı kontrol eder.
Neden migren aşısı dedik? Pratik uygulaması aşıya benzemesi yanında migren aşısının bir antikor, yani tıpkı diğer aşılarda kullanılan maddelere benzer bir görevi var. Aşılar ile aynı mantıkla üretilmiş, uygulanan madde vücutta ortadan kaldırılması gereken maddeyi gidip direk yakalayabiliyor ve onun çalışmasını durduruyor. Ancak bildiğimiz klasik aşılar gibi bir kere yapılan ve sürekli koruyan bir özelliğe sahip değildir. Bu aşının etkisi iki hafta ile dört hafta arasında değişiyor. Bu nedenle iki dört hafta sonra aşıyı tekrarlamak gerekir.
Şu anda dört farklı firma aşı ile ilgili çalışmalarını tamamladı. İlk firma, ilacı piyasaya çıkardı. Diğer firmaların da çok yakın bir zaman içinde kendi ilaçlarını peş peşe piyasaya çıkarmalarını bekliyoruz.
İlk çıkan aşı ayda bir sıklıkla yapılmakta. İnce insülin iğnesine benzer bir iğnesi olan bu aşıyı migreni olan kişiler rahatlıkla kendileri uygulayabiliyor.
Migren aşısının yan etkileri var mı?
Aslında migren aşısının bilinen ciddi bir yan etkisi yoktur. Önceki çalışmalarda karaciğer sıkıntısı olabileceği görüldü ve ilaç tekrar geliştirilerek bu yan etki ortadan kaldırıldı. Şu an için, grip veya soğuk algınlığına benzer bir tablo ve iğne ağrısı, düşük olasılıkla oluşabilecek yan etkiler olarak sayılabilir. Ancak yine de, bunun yeni bir tedavi olduğu göz önüne alınarak, uzun vadede yan etkiler açısından dikkatli olmak da fayda vardır.
Migren aşısına nasıl ulaşabiliriz?
Migren aşısı Amerika ve Avrupa’da satışta ve migren hastaları kolayca ulaşıyor. Yaklaşık maliyeti aylık 500 dolar civarında. Ancak henüz ülkemize girişi yok. Ümit ediyoruz ki Sağlık Bakanlığı bu konuda gerekli duyarlılığı gösterecek ve bu spesifik tedavinin ülkemize girişini onaylayacaktır. Bu konuda hekimler olarak bizler de elimizden geleni yapıyoruz.
Migren aşısında etki ne zaman başlıyor?
Bu yeni monoklonal antikor tedavisi ile hastaların çoğunluğunda tedavinin ilk ayı içinde etkinlik ortaya çıkıyor. Hızlı etkili tedaviler. Ve migren hastalarının yüzde 60-70’inde etki sağlamak mümkün görünüyor. Unutulmamalıdır ki, biz hekimler için tedavi etkinliği ağrıları tamamen ortadan kaldırması ile değil, ağrı sıklığının %50 ve daha fazla azalması ile ölçülmektedir.
Migren aşısı nasıl uygulanıyor?
Migren hastaları şu anda piyasada olan aşıyı aylık aralıklarla kendileri koldan uygulayabiliyorlar. İğne insülin iğnesi büyüklüğünde ve uygulaması oldukça basit. Henüz piyasada olmayan üç aşının iki tanesi benzer özellikte iken, 2020 yılı sonunda piyasaya çıkmayı bekleyen bir tanesi 15 günde bir hastane ortamında damar yolu ile verilecek tedavidir.
Migren aşısı kimlerde daha etkili olur?
Monoklonal antikorlar hem seyrek hem de sık atakları olan migrenli hastalarda etkili bulunmuş ve kullanımı onaylanmıştır. Migren aşısının aurasız migren-atak öncesi yakınması olmayan-hastaları, auralı migren-atak öncesi gözlerde parlak ışık, görememe, bulanık görme, uyuşmalar, konuşma bozuklukları gibi yakınmaları olan hastalar ağrı kesici ilaç aşırı kullanımı olan hastalarda kullanımı onay almıştır.
Migreni yüzde 60-70 azaltıyorsa kullanmama değer mi?
Sadece ağrı günlerinde azalma değil, aynı zamanda ağrı şiddetinde ve atakların süresinde de azalma sağlıyor. Bunun yanı sıra ağrı ataklarında da işe yarıyor. Şöyle düşünün ayağınızı gazdan çektiğinizde fren daha iyi çalışacaktır.
Migren aşısı tedavisi gebelikte de kullanılabilir mi?
Gebelikte bu tedavinin güvenilirliğini henüz bilmiyoruz ve kullanılması sakıncalı görünüyor. Bunun yanı sıra monoklonal antikorların etkisi aylarca sürebiliyor. Bu nedenle gebelik planlamasından birkaç önce bu tedaviyi kesmek gerekiyor.
Migren aşısı gerçekten çözüm mü?
Migren aşısı hiçbir şekilde gerçek ve tam çözüm değildir. Bu tedavi arayışı içinde olan hastalarımızın büyük bir çoğunluğu, aşıyı olduktan sonra migrenden tamamen kurtulacakları inancında. Maalesef aşı da tüm diğer tedaviler gibi geçici bir çözümdür. Siz kullandığınız sürece yanıt alabileceksiniz. Ancak ağrınızı tetikleyen gerçek nedenleri bulup hekiminizin bu sebepleri ortadan kaldırmaya yönelik, sizinle iş birliği halinde yapacağı tedavi sizi kesin çözüme ulaştıracaktır.
Bütüncül Sorgulayıcı Tıp, bu arayışı hedefler. En doğru tedavi ve migrenden kurtulma yolu, tıpkı bir dedektif gibi vücudunuzda sorunun nerede olduğunu saptayıp o sorunu ortadan kaldırmaktır. Migren aşısı bize bunu en doğru biçimde yapabilme olanağı sağlar. Bu aşıyı olan hasta, daha önceden kullanmak zorunda olduğu ve ağrısında etkili olmayan, aslında migren ilacı olmayan ve değişik yan etkilere sahip farklı birçok ilacı kullanmayı bırakacaktır. Ağrısı açısından geçici rahatlama sağlayacak ve bu zaman aralığı bize migreni ortaya çıkaran gerçek sorunları doğru bir şekilde teşhis etme olanağı sağlayacaktır.
