Migren hakkında konuşurken öncelikle herkesin bizimle aynı gemide olduğundan emin olmamız lazım. Genellikle baş ağrılarımızı ya hafife alarak migrenimiz olmadığını düşünür ya da ağrılarımızı fazla abartır migren değilken bile migren olduğumuzu düşünürüz.
Tekrar hatırlatalım, migren 5 ile 72 saat süren şiddetli bir ağrıdır, hareketle kötüleşir, tek taraflıdır. Baş ağrısına bulantı, kusma veya ışığa ve sese hassasiyet eşlik edebilir. Ağrılar nedeniyle işimiz, sosyal ilişkilerimiz, aile hayatımız olumsuz etkilenir. Ancak bu kadar şiddetli ağrıya rağmen çoğunlukla hekimlerin yazdığı migren ilaçlarını içmek istemeyiz. Çünkü hepsinin farklı yan etkileri vardır ve hiçbiri migren için spesifik ilaçlar değiller.
Ya depresyon, ya sara nöbetinde kullanılan ilaçlar ya da kalp ilaçlarını migren için kullanmak istemeyiz. Ağrımızla baş ederken başka bir yan etki ile daha boğuşmak açıkçası zor.
Migren tedavisi dünden bugüne nasıl değişti? Eski migren çantamızda neler vardı?
Bana gelen hastaların birçoğu ya ilaçları yan etkilerinden dolayı kullanmaya korkuyor ya da içmiş ve bir sürü yan etki yaşamış hastalar. Çoğu hastanın da birer ağrı kesici deposu gibi migren çantaları var. Nereye giderse gitsinler yanlarında 10-15 farklı çeşitte ağrı kesici taşıyorlar. Siz de şu anda hangi ilaçları kullandığınızı ve migren çantanızda neler taşıdığınızı bize yazmaktan çekinmeyin lütfen.
Hafızanızı zorladığınızda 1970 yıllarında migren çantamızda neler vardı?
Bitalbutal o günlerde migren için kullanılan çok yaygın bir ilaçtı ve aslında hiç de işe yaramıyordu. Ülkemizde bu kadar ağrı kesici bağımlısı hasta varsa bundan büyük ölçüde biz hekimler sorumluyuz. NSAİD grup ilaçlardan flurbiprofen, deksteketoprofen en yaygın kullandığımız ağrı kesici ilaçlar ve etkililer. Eski migren çantamızda ayrıca ergotaminler var. 80 ve 90’larda triptanları da ekleyeceğim. Triptan ilaçları burada sizin de çok iyi bildikleriniz olduğu için markaları ile kullanacağım: Maxalt, Migrex, Replax, İmigran, Zomig gibi ilaçlar. Bu ilaçları hala kullanıyoruz.
Yeni migren çantamızda neler var ve neler olmalı?
Şimdi geçmişten geleceğe doğru yön değiştirelim ve başağrısı yönetimimizin daha yeni versiyonlarını inceleyelim. İşte yeni migren çantamız;
– İlk olarak Emgality var. Sonra Aimovig var. Yani bunlar daha yeni koruyucu ilaçlarımız. Bir de Reyvow’umuz var. Ve son olarak Ubrelvy. Ubrelvy ve Nurtec son iki veya üç ay içinde dünyada onaylandı.
Aimovig, Emgality ve Ajovy şu anda yaklaşık 1,5 yıldır var olan önleyici ilaçlar. Hani aşılar diyorum ya bu ilaçlar onlar. Bu ilaçlara neden aşı dediğimi bir kere daha açıklayayım. Klasik aşı gibi düşünmeyin yani bir kez kullanılıp ömür boyu koruyucu değiller. Ama aşı gibi uygulanıyorlar ve genellikle aylık koruyuculuk sağlıyorlar. Tüm bu ilaçları gündeme getirmek istememin sebebi özellikle aşırı ilaç kullanımına bağlı baş ağrılarından bahsetmek.
Pratikte sıkça karşılaştığımız birçok insanın ağrı kesici ilaçlarını aşırı kullanmasıdır. Bunu yaptığınızda neler olabileceğini de iyi bilmelisiniz. Sık olmayan baş ağrılarınızı sık yani kronik hale getirmeniz içten bile değil. Ve ağrılarınız artık nerdeyse günlük olmaya başlar. Bu durumu gördüğüm en yaygın ilaçlardan biri ergotaminlerdir (Cafergot veya Avamigran gibi ilaçları saymamız lazım).
Bir kadın hastam ciddi ağrı kesici bağımlısı idi ve günde 7 tane ağrı kesiciden fazlasını kullanıyordu. Taktir edeceğiniz gibi bu ağrı kesiciler zamanla zaten işe yaramaz olur ve seyrek olan baş ağrılarınız bu durumda kronik baş ağrısına dönüşür ve baş edilemez hal alır, bu kısır döngü hiç bitmez. Ağrılarınız için daha fazla ağrı kesici almanız gerekir ve daha fazla ilaç daha fazla baş ağrısı demek.
Yeni migren çantamızda neler değişti?
Migrendeki tüm yeni ilaçların odak noktası CGRP dediğimiz bir molekül. CGRP’nin uzun adı kalsitonin geni ile ilişkili peptittir ve migren siniri olan trigeminal sinirden salınır. Migren atağı ile salgılanır ve iltihaplanmaya neden olur, damarları genişletir.
Migren çantamızda CGRP ‘ye bağlanan ve onu bloke eden ilaçlar sıkça. İlk olarak 1982 yılında tanındılar ama 2018 yılına kadar tüm detaylı incelemelerden geçtiler. Özellikle CGRP’ye karşı Emgality ve Ajovy ilaçlar önleyici enjeksiyonlar şeklinde. Aimovig CGRP reseptörüne karşı çalışan ilacımız. CGRP reseptörüne bağlanan yeni ‘Gepantlarımız ‘var.
Bahsettiğimiz ilaçlar Ubrelvy ve Nurtec, hap şeklinde ve CGRP reseptörü üzerinde çalışan daha küçük moleküllerdir. Sonra başka bir ilaç olan Reyvow gigantlarımız var. Ayda bir kez enjeksiyon yapılan üç yeni önleyici ilaç Aimovig, Ajovy ve Emgality’dir. Reçete etmek için ayda 15 günden daha sık baş ağrınız olması gerekiyor ve 3 ayda bir sıklıkta yapıyoruz. Maxalt, relpax, migrex gibi triptan grubu ağrı kesiciler kalp hastalığı olanlarda sorun yaratabilirken yeni grup Nurtec ve Ubrelvy kalp hastalıklarında da rahatlıkla kullanılıyorlar.
İlaç aşırı kullanım baş ağrılarına karşı lütfen dikkatli olun. Bu yüzden almak istediğiniz ağrı kesici ne olursa olsun haftada birden daha sık almamalısınız. Güzel olan yeni gepant tipi ilaçların ilaç aşırı kullanım baş ağrısı yapmamaları… bu yeni ilaçlar büyük ölçüde devrim yarattı.
Migren hastaları ile ilgilenmeyi seviyorum. Hastalarımın düzelmesinin, iyi hissetmesinin ve bir şeylerin işe yaradığını görmenin beni ne kadar mutlu ettiğine inanamazsınız. Yeni ilaçlarla deneyimlerimiz kullananların %80’i CGRP ilacı kullanımlarının yaşam kalitelerini artırdığını ve %70’i bu ilaçları kullanırken diğer ilaçları kestiğini bildiriyor.
COVİD-19 günlerinde migren hastalarına 7 tavsiye
– Migren hastalarının migren ağrıları veya kullanılan ilaçlardan dolayı COVİD-19 geçirme riski yoktur. Bazı ilaçlar monoklonal antikor dediğimiz sınıfta olsalar da bağışıklığı etkilemezler.
– Alkol birçok kişide stresin azaltılması için iyi gelse de migren için bir tetikleyicidir. Migren ağrılarını tetikleme yanı sıra akşamdan kalma baş ağrılarına da neden olurlar. Özellikle bu dönemde bağışıklık sisteminizi de olumsuz etkileyecek alkol kullanımından kaçınmalısınız.
– Bu pandemi sürecinde ilaçlarınızın elinizin altında yeterli miktarda olduğundan emin olun.
– Sakin olun stresinizi yönetmek için derin nefes alma egzersizlerini mutlaka yapın.
– Uzaktan çalışma sırasında uyku, iş ve yemek saatleri için düzende kalmaya gayret edin. Migren tetikleyicileri olan tüm bu düzensizlikler ağrılarınızı kötüleştirmesin.
– Ofise gitmekten kaçınmak için doktorunuzla sanal ortamda görüşebilirsiniz. Bu aslında hiç zor değil birçok teknoloji programları ile 80 yaşında bile yapmanın ne kadar kolay olduğunu göreceksiniz.
– Yenilenmek ve kendinize iyi bakmak için zaman ayırın, en önemlisi ruhunuzu dinlendirmek ve vücudun ihtiyacı molan parasempatik sinir sisteminin daha iyi çalışması için boşluklar yaratın.
