Etrafımızda çok yetenekli ve zeki olduğu halde kariyerinde iyi bir yere gelememiş kişiler tanıyoruz. Ya da tam tersi, başarılı olmak için fazla zeki ya da yetenekli olmak gerekmediğini fark etmiş olabilirsiniz. Çünkü başarı için bugüne kadar yanlış bir ölçüt kullanıldı: entelektüel zekâ (IQ). Oysa başarıda duygusal zekânın (EQ) da yüksek olması gerekiyor.
Kişinin kendisinin ve başkalarının duygularını doğru algılaması, anlaması ve yönetmesine duygusal zekâ diyoruz. Bu, duygusal açıdan zeki kişilerin insanların duygularını okumakta iyi oldukları ve uygun tepki verebildikleri anlamına geliyor. Modern dünya liderlerinin, çoğunlukla duygusal zekâsı çok yüksek kişiler olduklarını duymak sizi şaşırtmasın. Duygusal zekâ, mesleki performansta en büyük rolü oynuyor, ama burada önemli olan duygusal zekâ ile başarı arasındaki bağlantıyı güçlendirebilmek.
Kişisel hayatta sağlam ilişkiler kurmaktan, iş hayatındaki bağlantılara; depresyonla mücadeleden, liderlik özelliklerine kadar birçok konuyu kapsayan duygusal zekâ, çok önceleri keşfedilmiş olmasına rağmen yeterince üzerine düşülmüyor.
Duygusal zekâ başarıyı nasıl etkiler?
Duygusal zekâsı yüksek kişilerin nasıl davranması gerektiğini gösteren bazı anahtar belirteçler var. Bu belirteçler aynı zamanda diğer kişilerle iletişimi ve durumlara karşı gösterdikleri tepkileri de etkiler. Şu anda yapmamız gereken şey, duygusal zekânın bu belirteçlerinin başarılı olmamızda nasıl bir rol oynadığını anlamaktır.
1. Öz farkındalık: Kendinden haberdar olmak, karşısındaki kişinin duygularını, güçlü ve eksik yönlerini net anlayabilmektir. Bu, hatalarınızı kabullenip sahiplenmenizi veya bir konuyu bilmediğinizde bunu itiraf etmenizi kolaylaştırır. Ayrıca öz farkındalık sahibi kişiler, belirli bir durumun kendilerini nasıl hissettireceğini de çok iyi bilirler. Öz farkındalık, duygusal zekânın en önemli bileşenlerinden biridir. Bu, başarıya doğrudan etki edebilir, çünkü hissedeceklerinizin performansınıza nasıl yansıyacağını da iyi bilirsiniz. Bir şeyle baş edemeyeceğiniz zaman bunu itiraf etmekten korkmamanız, hem sizin hem de etrafınızdakiler için sorunları daha kolay çözer.
Peki, öz-farkındalık nasıl geliştirilir?
· Günlük tut: Sadece birkaç dakikanızı ayırarak kaleme alacağınız düşünceleriniz, öz farkındalığınızı artıracaktır.
· Sakin kal: Kızgınlık gibi güçlü duygular hissettiğinizde tepki vermek için hızlı hareket etmeyin, önce durumu iyice düşünün ve kafanızda en doğru tepki şeklini belirleyin.
2. Otokontrol: Duygularınızı anlayabildiğiniz için onları nasıl yöneteceğinizi de bilirsiniz. Anında tepki vermek yerine, hissettiğiniz duygunun geçmesini beklersiniz ve nasıl cevap vereceğinizi düşünme şansınız olur. Dürtüsel olarak karar almak yerine yapacağınız hamleleri hesap edersiniz ve kendinizi kontrol edebilirsiniz. Bu şekilde, değişimleri ve beklenmedik durumları daha kolay ele alır ve koşullara hızlıca uyum sağlarsınız. Peki, otokontrolünüzü nasıl geliştirebilirsiniz?
· Önceliklerini belirle: Tartışmaya dahi açık olmadığınız bir konu mu söz konusu? Sizin için en önemli değerlerin farkında mısınız? Eğer kendi etik değerlerinizi şöyle bir gözden geçirirseniz, en doğru kararı vereceksiniz.
· Kendini sorumlu tut: Bir şeyler ters gittiğinde başkalarını suçlamayı bırakın. Eğer suçu kendinizde ararsanız hem gece daha rahat uyur, hem de etrafınızdakilerin saygısını kazanırsınız.
· Sakinliğini korumak için pratik yap: Eğer stresli durumlarda başkalarına bağırarak rahatlamayı tercih ediyorsanız bu alışkanlığı değiştirmeli, mesela derin nefes alıp vermelerle kendinizi sakinleştirmeyi denemelisiniz. Ya da kafanızdaki tüm negatif düşünceleri bir kâğıda aktarabilir ve sonra da parçalara ayırabilirsiniz.
3. Motivasyon: Motivasyonunu kontrol edebilen kişiler, hedeflerine ulaşmak için durmaksızın koşar ve yaptıkları işler yüksek kalitede olur. Peki, motivasyonunuzu nasıl artırabilirsiniz?
· Neden bu işi yaptığını kendine hatırlat: Kariyerinizle ilgili neyi sevdiğinizi unutmak çok kolaydır. Eğer yüklendiğiniz yoğun işlerden dolayı mutsuz iseniz kendinize neden bunları yapmanız gerektiği ile ilgili 5 neden bulun. Bu nedenler arasında sizi yenileyecek ve enerji verecek hedefler de olsun.
· Nerede durduğunu bil: İşinizle ilgili ne kadar ve nasıl motive olduğunuzu bilmeniz önemli. Böylelikle motivasyon eksikliğinizi daha kolay tamamlayabilirsiniz.
· Umutlu ol ve bardağın dolu tarafından gör: Motivasyon sahibi kişiler genellikle iyimser insanlardır ve sadece sonuca değil harcanan çabaya yani sürece de bakarlar. Her sorunla karşılaştığınızda hata yapsanız bile iyi bir yön bulmaya çalışın.
4. Empati: Duygusal zekâsı yüksek kişiler daha empatiktir, insanların duygularını doğru şekilde algılar ve bu duygulara karşı nasıl davranacaklarını bilirler. Doğru cevabı verebilmek için insanların o andaki duygularını dikkate alırlar. Anında bir yargıya varmak yerine, kişilerin durumlarını ve sergiledikleri davranışları anlamaya çalışırlar. Bu, duygusal zekâsı yüksek olan kişilerin başkaları ile çalışmasının daha kolay olduğu anlamına gelir. İnsanlara duygusal açıdan zarar vermeden neyin gerekli olduğunu ve zor durumlarla nasıl başa çıkılacağını bilirler. Bu özellik profesyonel ve kişisel gelişimi kolaylaştıran bir niteliktir.
Peki empati nasıl geliştirilir?
· Kendini karşındakinin yerine koy: Sadece kendi pencerenizden bakmamanız gerekir, başka perspektiflere de açık olun.
· Vücut diline dikkat et: Birini dinlerken kollarını çapraz bağlamış olabilirsin, ayaklarını öne ya da arkaya doğru uzatmış olabilirsin ya da dudaklarını ısırıyor olabilirsin. Vücut dilin bir durumla ilgili gerçekten ne hissettiğini şeffaflıkla gösterir. Bu yüzden vücut dilini öğrenmek ve karşı tarafa pozitif mesaj verecek şekilde bir pozisyon almak ve karşı tarafın da vücut dilini okuyarak hareket etmek, başarı için önemlidir.
· Karşı tarafın duygularını dikkate al: Yardımcınızın mesaisini uzatmasını istediğinizde, karşılık olarak evet cevabını alsanız da ses tonundan yaşadığı hayal kırıklığını fark edebilirsiniz. O zaman onun hislerine hitap edecek şekilde, geç saatlere kadar kalmasından ne kadar müteşekkir olduğunuzu, gelecekte bu konu ile ilgili farklı çözümler üreteceğinizi söylemelisiniz.
5. Sosyal Beceriler: Duygusal zekâ kişinin başarısında önemli olan iyi sosyal becerilere sahip olmayı da içerir. Sosyal becerilere sahip kişiler samimi ve sevimli oldukları için diğerleriyle iyi geçinirler ve mükemmel takım oyuncularıdır. İnsanın duygularını göz önünde bulundurarak başkalarıyla açık şekilde iletişim kurabildikleri için farklı kişilikteki insanlarla ortak zemin bulma konusunda daha iyidirler.
Peki, sosyal becerilerinizi nasıl geliştirirsiniz?
· Çatışmaları çözmeyi öğren: Sorunları çözmeyi öğrenmek, başarılı olmak için önemli unsurlardan biridir.
· İletişim becerilerini geliştir: Ne kadar iyi iletişim kuruyorsunuz? Bu soruya karşılık alacağınız geri dönüşler sizi oldukça geliştirecektir.
· Başkalarını da övmeyi öğren: Bir lider olarak, ekibinize hak ettiklerinde övgüde bulunmanız motivasyon sağlayacaktır. Başkalarını övme becerisi incelik isteyen ama kesinlikle çabaya değen bir özelliktir.
