Kaliteli uyumak tüm yaşantımız için aslında düşündüğümüzden çok daha önemli. Şöyle bir düşünün, uykunuzu iyi alamadığınız bir gecenin sabahında işe gitmek nasıl da zor gelir, yataktan kalkmak bile istemezsiniz, tüm günü de yorgun ve halsiz geçirirsiniz. İşte aslında bu durum uykunun vücut ve beyin sağlığımız için ne kadar önemli olduğuna dair bize bir sinyal veriyor.
Günlük gerekli uyku saati ne kadardır?
Sağlıklı bir beyin için bir yetişkinin günde 7 ila 9 saat uyuması gerekir. Bu rakam gençlerde 8-10 saattir. Bundan daha fazla uykuya ihtiyaç duymadığımız gibi daha az uyumak da vücudumuz için yetersiz kalacaktır.
Uykusuz kalmak birçok rahatsızlığa sebep olabilir
Bir gece bile uykusuz kalmak, yorgunluk, halsizlik ve kötü ruh haline sebep olabiliyorken sürekli olarak uyku problemleri yaşamak depresyon, hafıza problemleri, anksiyete, demans, obezite, diyabet, hiperaktivite ve sindirim problemleri gibi çeşitli birçok ciddi rahatsızlığın oluşmasına sebep olabilir.
Uyku bozuklukları oldukça yaygın
Uyku bozuklukları düşündüğümüzden çok daha yaygın bir problem ne yazık ki. Özellikle en yaygın uyku bozukluğu olan kısa süreli ve kronik uykusuzluk gün geçtikçe daha çok yayılıyor. Hatta bu oran öyle yüksek ki çevrenizdeki 10 kişiden 1’nin uykusuzluk yaşadığını söyleyebiliriz. Özellikle bir takım psikolojik sıkıntıları olan kişilerde uyku bozuklukları oldukça sık rastlanan bir durum. Bunun sebebi de aslında uykusuzluğun çoğunlukla stres, kaygı ve depresyon temelli olmasıdır. Hatta depresyon hastalarının %75’inin uykusuzluk ile mücadele ettiği bilimsel bir gerçek. İşte bu veriler bizlere uyku bozukluklarının sebepsiz olmadığını mutlaka altında farklı bir neden olduğunu gösteriyor. Bu sebeple aman ne olacak dememek ve sorunun altında yatan sebebi tespit etmek ve doğru çözümü üretmek gerekiyor.
Her uyuyamamak uyku problemi olmayabilir
Peki, ara sıra gece uyuyamamak veya uykuya zor dalmak uykusuzluk problemi yaşıyorsunuz mu demek oluyor? Tabii ki hayır, hepimiz zaman zaman heyecandan veya stresten uyuyamama veya zor uykuya dalma gibi sıkıntılar yaşayabiliyoruz. Burada önemli olan belirtileri doğru değerlendirip durumun sıklığını takip etmek olacaktır. Yani, eğer sürekli olarak uykuya dalmakta zorlanıyorsanız, dalsanız bile derin uyuyamıyor ve devamlı uyanıyorsanız, gündüz kendinizi çok yorgun hissediyor ve gün içerisinde kestirmek istiyorsanız, kendinizi normalden çok daha fazla sinirli ve depresif hissediyorsanız, konsantrasyon problemleri yaşıyorsanız tüm bunlar yetersiz uyku aldığınızın belirtileri olabilir.
Uyku problemlerinin nedenleri nelerdir?
Eğer geçmeyen ağrılarınız varsa veya uykularınızı etkileyebilecek birtakım ilaçlar kullanıyorsanız, ya da hormon dengesizliği probleminiz varsa veya depresyon ile mücadele ediyorsanız uyku problemleri yaşayabilirsiniz. Bu tarz durumlarda uykusuzluğa sebep olan şey net bir şekilde belli olduğundan tedaviyi asıl sorunu çözmekte aramak en doğrusu olacaktır.
Uyku problemleri zaman içerisinde daha ciddi bazı sağlık sorunlarına sebep olabilir:
- Depresyon
- Dikkat ve konsantrasyon bozuklukları
- Panik atak
- Bilinç kayıpları
- Hafıza problemleri
- Demans, unutkanlık
- Travmatik beyin hasarı
- İntihara meyilli düşünce ve davranışlar
Uyku aslında beynimiz için bir temizlik seansı diyebiliriz. Çünkü uyku sırasında beynimiz tüm gün biriken toksinleri ortadan kaldırarak, sinir hücrelerini temizler ve kendisini bir anlamda baştan aşağı yıkayıp temizler. Uyku sırasında temizlendiğinden bahsettiğimiz bu çöp Alzheimer hastalığı ile ilişkili olan beta-amiloid plaklarını da içerir. Beynimiz uyurken aynı zamanda öğrenme ve hafıza bölgelerini tazeleyerek ertesi güne hazırlar. Biz uyurken beynimiz bağışıklık sistemimizin sağlığını güçlendirecek, iştah kontrolü sağlayacak tüm gerekli işlevleri en iyi seviyelere çekecektir. İşte bu sebeple kronik uyku eksikliği yaşıyorsanız beyninizi bu bahsettiğimiz önemli işlevleri en iyi düzeyde yerine getirmekte zorluk yaşayacaktır.
Uyku bozukluğu çeşitleri
Bu uyku bozukluklularının en yaygın 6 ana türü vardır. İşte en yaygın olarak karşılaşılan uyku bozukluğu çeşitleri:
Uykusuzluk
Uykusuzluğu uyuyamamak değil de genellikle beyinin aşırı uyanık kalması şeklinde değerlendiriyoruz. Yetişkinlerin %35’i ve gençlerin neredeyse %69’u geceleri yeteri kadar uyuyamıyor.
Hipersomnia
Aşırı uykulu hissetme halidir. Genellikle norkolepsi ve uyku apnesi gibi farklı rahatsızlıkların bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Uyku Apnesi
Genellikle gün içinde kronik yorgunluk, horlama ve saniyelerden dakikalara kadar sürebilen apne dönemleri yani solunumun geçici olarak kesildiği dönemler ile karakterize edilen ciddi bir uyku bozukluğudur. En önemli belirtilerinden biri gündüzleri aşırı uykulu hissetme halidir. Apne dönemlerinin sebep olduğu oksijen yetersizliği beyinde çeşitli hasarlara ve hatta erken beyin yaşlanmasına bile sebep olabilir. Özellikle uyku apnesi olan kişilerin bu oksijen yetersizliği durumundan kaynaklı olarak Alzheimer riskleri diğer bireylere oranla çok daha fazladır. Uyku apnesi olan kişilerde genellikle şu belirtilere rastlanır:
- Uykuda nefes almama dönemleri
- Uykuda horlama veya nefes nefese kalma
- Uyuşukluk veya sürekli yorgunluk
- Baş ağrısı
- Hafıza sorunları
- Dikkat sorunları
- Duygu durum problemleri
Uyku apnesi tedavi edilmez ise zamanla beyin hücrelerinin ölümüne sebep olarak zihinsel sağlığınızda bozulmaların oluşmasına neden olabilir. Eğer bu saydığımız belirtileri gösteriyorsanız tedavi için mutlaka tıbbi yardım almanızı öneririz.
Parasomniler
Bunlar uyku sırasında yapılan ve genellikle bireyin hatırlamadığı fakat onu ve çevresindekileri ciddi sıkıntılara sokabilen uyku bozukluklarıdır sıralayacak olursak:
- Uyurgezerlik
- Uyku sırasında yemek yeme
- Uyku terörü
- Sayıklamak
REM (Rüya dönemi) Uyku Davranışı Bozukluğu
REM uykusu sırasında vücut kasları serbesttir ve vücut rüyalar sırasında kas hareketlerine izin verir. Bu tür davranışlar şiddetli olabilir ve hatta yaralanmalara neden olabilir. Genellikle bu rahatsızlığı olanlar kötü bir rüya nedeniyle geceleri etrafta dolaşır ve hatta kendisine veya başkasına zarar bile verebilir. Oldukça tehlikelidir.
Sirkadiyen Ritim Bozuklukları
Bu durum genellikle gece geç saatlere kadar çalışan veya vardiyalı sistemle çalışan kişilerde görülür. Eğer sık sık farklı saat dilimlerindeki yerlere seyahat ediyorsanız da görülebilir. Vücudun Sirkadiyen ritminin değişerek alışkın olmadığı bir düzende uyumasına sebep olur bu da tün beden ve beyin sağlığının etkilenmesine sebep olur.
